Hiện nay, nhiều người dân thắc mắc liệu làm căn cước có yêu cầu bắt buộc xét nghiệm ADN hay không? Kể từ ngày 01-07-2024, luật căn cước và dịch vụ xác thực điện tử đã được triển khai. Theo đó, bên cạnh các thông tin bắt buộc như khuôn mặt, vân tay, mống mắt, người dân có thể tự nguyện cung cấp dữ liệu sinh trắc học về ADN hoặc giọng nói nhưng không bị ép buộc.

1. Tổng quan

ADN là chất liệu di truyền trong tế bào, được lưu trữ trong nhân tế bào và ty thể, mang thông tin di truyền thừa hưởng từ cha mẹ. ADN quyết định các đặc điểm như màu da, chiều cao hay hình dạng khuôn mặt. Mỗi cá nhân sở hữu ADN độc nhất, không thay đổi suốt đời, khiến thông tin sinh trắc học về ADN trở thành dấu hiệu nhận diện đặc trưng và bền vững.

Từ khi Luật Căn cước 2023 có hiệu lực, người dân có thể tự nguyện tích hợp dữ liệu ADN vào thẻ căn cước. Thông tin ADN được sử dụng là các đoạn STR (Short Tandem Repeats), một phần nhỏ của ADN, chủ yếu phục vụ mục đích định danh và truy xuất nguồn gốc cá nhân trong Cơ sở dữ liệu căn cước. Thục tục này nhằm hỗ trợ quản lý dân cư và nâng cao hiệu quả xác thực danh tính.

2. Các bước xét nghiệm ADN làm căn cước

Việc bổ sung thông tin ADN vào Cơ sở dữ liệu căn cước là một bước tiến trong quản lý hành chính, đảm bảo an ninh xã hội. Quy trình này được thực hiện qua 4 bước cụ thể như sau:

- Bước 1: Công dân đăng ký tích hợp thông tin ADN tại cơ quan quản lý căn cước và được hướng dẫn đến địa điểm thu mẫu.

- Bước 2: Xác minh danh tính công dân thông qua thẻ căn cước gắn chip hoặc các giấy tờ tùy thân hợp lệ.

- Bước 3: Chuyên viên thu mẫu ADN, sau đó mẫu được niêm phong cẩn thận và chuyển đến phòng thí nghiệm để phân tích.

- Bước 4: Kết quả xét nghiệm được trả trong vòng 7 ngày làm việc. Công dân sử dụng kết quả này để yêu cầu tích hợp ADN vào Cơ sở dữ liệu căn cước tại cơ quan quản lý.

Nếu công dân đã có kết quả xét nghiệm ADN từ các cơ sở đạt chuẩn, họ có thể nộp kết quả này khi làm thủ tục cấp hoặc đổi thẻ căn cước để tích hợp vào hệ thống mà không cần thu mẫu lại.

3. Làm căn cước có bắt buộc phải xét nghiệm ADN hay không?

Theo khoản 1 điều 23 luật căn cước 2023, quy trình cấp thẻ căn cước cho người từ 14 tuổi trở lên bao gồm các bước sau:

- Bước 1: Cơ quan tiếp nhận kiểm tra, đối chiếu thông tin của công dân qua cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư hoặc các cơ sở dữ liệu chuyên ngành để xác minh danh tính. Nếu thông tin chưa có, công dân cần cập nhật theo quy định tại các khoản 1, 2, 3 điều 10 của luật.

- Bước 2: Thu thập thông tin nhân dạng và thông tin sinh trắc học, bao gồm ảnh khuôn mặt, vân tay và mống mắt.

- Bước 3: Công dân kiểm tra và ký xác nhận vào phiếu thu nhận thông tin căn cước.

- Bước 4: Cơ quan tiếp nhận cấp giấy hẹn trả thẻ căn cước.

- Bước 5: Trả thẻ căn cước theo thời gian và địa điểm ghi trong giấy hẹn. Nếu công dân yêu cầu giao thẻ tại địa điểm khác, cơ quan quản lý sẽ đáp ứng nhưng công dân phải chi trả phí chuyển phát.

Theo điều 15 luật căn cước 2023, cơ sở dữ liệu của căn cước sẽ bao gồm:

- Thông tin cá nhân quy định tại các khoản 1 đến 18, 24 và 25 điều 9.

- Thông tin nhân dạng.

- Thông tin sinh trắc học, gồm ảnh khuôn mặt, vân tay, mống mắt, ADN và giọng nói.

- Nghề nghiệp.

- Trạng thái căn cước điện tử.

Tuy nhiên, theo điểm d khoản 1 điều 16 luật căn cước 2023, thông tin sinh trắc học về ADN và giọng nói chỉ được thu thập khi công dân tự nguyện cung cấp hoặc trong các trường hợp đặc biệt. Dữ liệu ADN sau đó sẽ được chia sẻ với cơ quan quản lý căn cước để cập nhật vào hệ thống.

Như vậy, trong quy trình cấp thẻ căn cước, các thông tin bắt buộc phải thu thập bao gồm thông tin nhân dạng và sinh trắc học. Thông tin ADN và giọng nói không bắt buộc, mà chỉ được tích hợp khi công dân tự nguyện xét nghiệm ADN, hoặc trong các trường hợp pháp luật quy định.

Thùy Duyên