Ngày nay, xét nghiệm ADN huyết thống đang ngày càng phổ biến và là một phần quan trọng trong lĩnh vực y tế và pháp lý. Tuy nhiên, để có được kết quả đáng tin cậy, bạn cần hiểu rõ những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình phân tích ADN, và dưới đây là nội dung giải đáp vấn đề này mà bạn không nên bỏ qua.

1. Hiểu nhanh về xét nghiệm ADN

Xét nghiệm ADN huyết thống là quá trình kiểm tra các đặc điểm di truyền có trong chuỗi ADN, một dạng vật chất sinh học chứa thông tin di truyền đặc trưng cho mỗi cá thể. Mỗi người đều sở hữu một bản mã ADN riêng biệt được kế thừa từ cha và mẹ. Nhờ đó, việc phân tích ADN có thể xác định được mối quan hệ huyết thống giữa hai hay nhiều người một cách chính xác.

Để tiến hành xét nghiệm, người ta sử dụng các mẫu sinh học như máu, tế bào niêm mạc miệng (lấy bằng tăm bông), cuống rốn còn lại sau sinh, tóc có chân tóc hoặc móng tay, móng chân. Đây là những mẫu chứa tế bào sống có nhân, nơi chứa ADN cần phân tích.

2. Những thông tin nhận được từ phiếu kết quả xét nghiệm ADN

Một bản kết quả xét nghiệm ADN không chỉ đơn thuần đưa ra câu trả lời có hay không có quan hệ huyết thống mà còn bao gồm nhiều thông tin quan trọng khác. Những thông tin chính mà bản kết quả thường thể hiện bao gồm:

- Thông tin cá nhân của người yêu cầu xét nghiệm: Bao gồm họ tên, ngày sinh, mã hồ sơ hoặc mã xét nghiệm để tiện tra cứu và lưu trữ.

- Thông tin của các cá nhân tham gia xét nghiệm: Tên hoặc mã số của từng người được xét nghiệm, cùng vai trò trong mối quan hệ giả định (cha, mẹ, con,…).

- Thông tin về bộ kit sử dụng: Mỗi đơn vị xét nghiệm thường ghi rõ phương pháp hoặc loại kit được dùng để đảm bảo minh bạch về quy trình phân tích.

- Bảng dữ liệu gen: Đây là bảng phân tích các marker di truyền, cho thấy từng vị trí gen cụ thể và sự trùng khớp (hoặc không) giữa các cá nhân. Bảng này là nền tảng để đưa ra kết luận.

- Biểu đồ hoặc bảng giải trình tự gen: Giúp minh họa trực quan hơn về mức độ giống nhau hoặc khác biệt giữa các mẫu ADN.

- Phần kết luận về quan hệ huyết thống: Đây là nội dung chính yếu, tóm tắt toàn bộ kết quả bằng một kết luận rõ ràng có hoặc không có quan hệ huyết thống giữa những người tham gia.

3. Những yếu tố tác động đến độ chính xác của kết quả xét nghiệm ADN

Độ chính xác của xét nghiệm ADN có thể đạt đến 99,999% khi phân tích quan hệ huyết thống cha con hoặc mẹ con. Tuy nhiên, vẫn có thể xảy ra một số tình huống đặc biệt khiến kết quả bị ảnh hưởng, cụ thể như:

- Lỗi kỹ thuật trong quá trình xử lý mẫu: Đây là tình huống hiếm gặp vì các phòng xét nghiệm chuyên nghiệp luôn tuân thủ nghiêm ngặt quy trình chuẩn và có cơ chế kiểm tra chéo trước khi trả kết quả.

- Sai sót trong quá trình thu thập mẫu: Nếu mẫu sinh học bị lấy nhầm từ người khác hoặc bị nhiễm tạp chất, kết quả có thể sai lệch. Do đó, quá trình thu mẫu cần được giám sát chặt chẽ và thực hiện đúng cách.

- Tráo đổi mẫu trong quá trình vận chuyển hoặc lưu trữ: Điều này có thể xảy ra khi mẫu không được đánh mã đúng cách hoặc bảo quản không đạt chuẩn.

- Thông tin hành chính sai lệch: Việc nhập nhầm tên, mã số hoặc vai trò của người tham gia xét nghiệm cũng có thể dẫn đến hiểu nhầm khi đọc kết quả.

4. Kết quả xét nghiệm ADN mang những ý nghĩa gì?

Tùy vào độ trùng khớp giữa các chuỗi gen trong mẫu xét nghiệm, kết quả xét nghiệm ADN thường đưa ra một trong hai kết luận như sau:

- Trường hợp 1: Có quan hệ huyết thống, khi các vị trí gen trùng khớp hoàn toàn (thường từ 16 vị trí trở lên), hệ thống sẽ đưa ra kết luận rằng các cá nhân có quan hệ huyết thống với độ tin cậy rất cao, gần như tuyệt đối.

- Trường hợp 2: Không có quan hệ huyết thống. Nếu có ít nhất 3 vị trí gen không trùng khớp giữa các mẫu, kết luận sẽ là không có quan hệ huyết thống, với mức độ chắc chắn là 100%.

Trong mọi trường hợp, nếu có bất kỳ điểm nào trong phiếu kết quả khiến bạn băn khoăn, nên chủ động liên hệ lại đơn vị xét nghiệm ADN để được giải thích cụ thể, tránh suy diễn hoặc hiểu nhầm. Việc trao đổi thêm với chuyên viên sẽ giúp bạn hiểu rõ kết quả hơn, đồng thời có quyết định phù hợp cho các bước tiếp theo.

Thùy Duyên