Nhiều người khi cần thực hiện xét nghiệm ADN thường tìm đến các bệnh viện lớn, với suy nghĩ rằng đây là địa chỉ uy tín và đáng tin cậy. Tuy nhiên, nhận định này có phần chưa chính xác. Thực tế, việc xét nghiệm ADN tại bệnh viện không phổ biến và cũng không hiệu quả như nhiều người vẫn tưởng. Vậy vì sao xét nghiệm ADN không được triển khai rộng rãi tại bệnh viện, và đâu là nguyên nhân của thực tế này?

1. Xét nghiệm ADN là lĩnh vực công nghệ cao

Một sai lầm thường thấy là nhiều người nhầm lẫn xét nghiệm ADN và xét nghiệm NIPT thuộc lĩnh vực y tế. Chính vì vậy, họ thường tìm kiếm những dịch vụ này tại các bệnh viện. Tuy nhiên, xét nghiệm ADN và NIPT đều thuộc lĩnh vực công nghệ sinh học và sinh học phân tử – một nhánh công nghệ cao đòi hỏi các kỹ thuật và quy trình đặc thù.

Ngành công nghệ sinh học có sự khác biệt lớn về máy móc, thiết bị, quy trình phòng thí nghiệm và tiêu chuẩn vận hành so với các xét nghiệm y học thông thường. Các bệnh viện chủ yếu tập trung vào xét nghiệm y học lâm sàng như hóa sinh, vi sinh hay miễn dịch. Do đó, việc bệnh viện triển khai dịch vụ xét nghiệm ADN giống như việc bạn vào một nhà hàng phở, nhưng lại yêu cầu được phục vụ bún chả vậy – vừa không phù hợp vừa không hiệu quả.

2. Trang thiết bị tại bệnh viện không đáp ứng cho xét nghiệm ADN

Để thực hiện xét nghiệm ADN, cần đầu tư vào hệ thống máy móc hiện đại phục vụ cho việc giải trình tự gen. Những thiết bị này có chi phí đầu tư rất cao, dao động từ vài trăm triệu đến vài tỷ đồng. So với các thiết bị phục vụ xét nghiệm y học thông thường, hệ thống máy móc giải trình tự ADN đòi hỏi tiêu chuẩn kỹ thuật cao hơn và phức tạp hơn rất nhiều. Đây là một trở ngại lớn đối với các bệnh viện, vốn đã tập trung vào các loại xét nghiệm truyền thống và ít đầu tư vào lĩnh vực công nghệ sinh học.

3. Nhân sự – yếu tố then chốt nhưng thiếu hụt

Ngoài việc đầu tư vào trang thiết bị, yếu tố con người cũng là một bài toán khó giải khi triển khai xét nghiệm ADN tại bệnh viện. Để vận hành các máy móc giải trình tự ADN, cần đội ngũ kỹ thuật viên có trình độ chuyên môn cao trong lĩnh vực sinh học phân tử và di truyền.

Tuy nhiên, các chương trình đào tạo tại Việt Nam hiện nay chủ yếu tập trung vào các kỹ thuật y học cơ bản như hóa sinh, vi sinh, huyết học. Trong khi đó, lĩnh vực giải trình tự ADN yêu cầu nền tảng học thuật và kỹ năng thực hành hoàn toàn khác biệt. Việc tuyển dụng và đào tạo nhân sự đáp ứng tiêu chuẩn này đòi hỏi thời gian, chi phí lớn mà không phải bệnh viện nào cũng sẵn sàng đầu tư.

Hơn thế nữa, đội ngũ quản lý cấp cao tại các bệnh viện thường không có đủ chuyên môn về công nghệ sinh học để giám sát, phát triển dịch vụ này. Đòi hỏi một bác sĩ hay giám đốc bệnh viện vừa giỏi y tế, vừa am hiểu công nghệ sinh học gần như bất khả thi.

4. Hóa chất xét nghiệm và số lượng khách hàng

Ngoài nhân lực và thiết bị, hóa chất sử dụng trong xét nghiệm ADN cũng là một thách thức lớn. Các hóa chất phục vụ giải trình tự ADN đều là dạng tinh khiết cao với chi phí rất đắt đỏ, từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng cho mỗi ống hóa chất nhỏ. Đồng thời, mỗi mẻ chạy máy xét nghiệm ADN cần một số lượng mẫu nhất định để tối ưu chi phí.

Nếu số lượng mẫu quá ít, bệnh viện sẽ rơi vào tình huống khó xử: hoặc phải chịu lỗ chi phí hóa chất và vận hành máy móc, hoặc phải tăng giá dịch vụ lên rất cao để bù đắp chi phí. Cả hai phương án này đều không khả thi và khó được chấp nhận từ cả phía bệnh viện lẫn khách hàng.

Hơn nữa, nhu cầu xét nghiệm ADN tại bệnh viện không cao như các dịch vụ y tế khác. Phần lớn khách hàng làm xét nghiệm ADN để giải quyết vấn đề pháp lý hoặc xác định quan hệ huyết thống, vốn là những nhu cầu ít khi phát sinh ở các bệnh viện. Đối với các trường hợp khẩn cấp, các trung tâm xét nghiệm ADN uy tín như có thể trả kết quả trong vòng 4 đến 48 giờ, trong khi bệnh viện khó có thể đảm bảo tốc độ này.

5. Lời kết

Như vậy, việc triển khai dịch vụ xét nghiệm ADN tại bệnh viện gặp phải nhiều rào cản từ trang thiết bị, nguồn nhân lực cho đến chi phí vận hành và nhu cầu thị trường. Các bệnh viện hiện nay chủ yếu tập trung vào những dịch vụ y tế cốt lõi như khám chữa bệnh, xét nghiệm hóa sinh hay vi sinh. Trong khi đó, xét nghiệm ADN là lĩnh vực công nghệ cao, đòi hỏi chuyên môn và tiêu chuẩn đặc biệt mà các trung tâm xét nghiệm chuyên nghiệp đã đáp ứng tốt hơn rất nhiều.

Với những lý do trên, dễ hiểu vì sao dịch vụ xét nghiệm ADN không được triển khai chính thức tại các bệnh viện. Thay vì tìm đến bệnh viện, khách hàng nên lựa chọn các trung tâm xét nghiệm ADN uy tín như Viện LOCI để đảm bảo kết quả nhanh chóng, chính xác và chi phí hợp lý nhất.

Thùy Duyên