Ngoài những mẫu phổ biến như niêm mạc miệng hay máu, bã kẹo cao su cũng có thể được dùng để xét nghiệm ADN nhờ chứa nước bọt và tế bào biểu mô từ người sử dụng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tính hiệu quả, cũng như những điểm cần lưu ý khi sử dụng bã kẹo cao su để xét nghiệm ADN.

1. Khái quát

Không phải lúc nào các mẫu sinh phẩm truyền thống như máu, tóc, móng tay hay tăm bông niêm mạc cũng dễ dàng thu thập. Trong một số tình huống đặc biệt, việc tiếp cận người cần lấy mẫu gặp khó khăn, nhất là khi họ không hợp tác hoặc cần giữ kín thông tin. Đây chính là lúc mẫu bã kẹo cao su phát huy tác dụng.

Loại mẫu này đặc biệt hữu ích trong các xét nghiệm ADN không chính thức, nơi mà tính kín đáo được đặt lên hàng đầu. Nhờ có hình thức giống như một món ăn vặt thông thường, người được lấy mẫu khó có thể nghi ngờ rằng hành động nhai kẹo lại là bước đầu tiên của một quy trình phân tích ADN.

Ngoài ra, trong một số trường hợp pháp lý hoặc cá nhân muốn xác định mối quan hệ huyết thống, mà không gây ảnh hưởng đến mối quan hệ trong gia đình, mẫu bã kẹo cao su là một giải pháp vừa tinh tế vừa hiệu quả. Sự đơn giản trong cách thu thập cũng khiến nó trở thành lựa chọn lý tưởng trong các tình huống cần sự linh hoạt, bí mật cao.

2. Ưu và nhược điểm

Giống như bất kỳ phương pháp thu mẫu nào khác, sử dụng bã kẹo cao su để xét nghiệm ADN cũng tồn tại những lợi ích đáng ghi nhận cùng với một vài hạn chế cần cân nhắc kỹ.

2.1. Ưu điểm

- Thu thập mẫu dễ dàng và nhanh chóng: Kẹo cao su là sản phẩm dễ kiếm, giá rẻ và phù hợp với mọi lứa tuổi. Khi một người nhai kẹo, các tế bào trong khoang miệng sẽ bám vào bã kẹo, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chiết xuất ADN.

- Tính kín đáo cao: Khác với việc lấy mẫu máu hay tăm bông vốn là những hành động dễ gây nghi ngờ, thì việc mời ai đó nhai một viên kẹo cao su lại rất tự nhiên và ít gây chú ý. Điều này rất hữu ích trong các trường hợp cần thu mẫu một cách âm thầm mà không để người khác phát hiện.

- Ít gây xâm lấn: So với lấy máu hay thu niêm mạc bằng tăm bông, việc dùng bã kẹo cao su là hoàn toàn không gây khó chịu, an toàn và không làm tổn thương mô cơ thể.

2.2. Nhược điểm

- Chi phí phân tích cao hơn: Do việc chiết xuất ADN từ bã kẹo yêu cầu kỹ thuật xử lý đặc biệt hơn, nên mức giá xét nghiệm thường cao hơn các mẫu phổ biến khác.

- Hiệu suất mẫu thấp hơn: Lượng ADN có thể thu được từ bã kẹo đôi khi không đủ cho toàn bộ quá trình phân tích. Nếu người nhai kẹo đã ăn uống hoặc hút thuốc trước đó, chất lượng mẫu sẽ suy giảm đáng kể, gây khó khăn cho việc giải mã kết quả.

- Thời gian phân tích lâu hơn: Quá trình lọc tách ADN từ bã kẹo thường mất nhiều thời gian hơn do phải xử lý lớp kẹo cao su có tính dính, làm chậm công đoạn ly trích vật liệu di truyền. Kết quả có thể trả chậm hơn từ 1 đến 2 ngày so với mẫu chuẩn.

3. Phương thức bảo quản mẫu phẩm

Mẫu bã kẹo cao su nếu không được bảo quản đúng cách sẽ rất dễ bị vi khuẩn xâm nhập, dẫn đến giảm chất lượng ADN hoặc làm sai lệch kết quả. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi bạn muốn giữ mẫu ở điều kiện tốt nhất trước khi đem đi xét nghiệm:

- Thời gian lưu trữ tối ưu: Mẫu nên được gửi đến phòng thí nghiệm trong vòng 5 - 7 ngày kể từ khi thu thập. Sau khoảng thời gian này, ADN có thể bị phân hủy tự nhiên dưới tác động của môi trường và vi sinh vật.

- Chất lượng đầu vào quyết định độ chính xác: Người cho mẫu nên tránh ăn uống đồ có đường, chất béo, sử dụng rượu bia hoặc hút thuốc ít nhất 30 phút trước khi nhai kẹo. Điều này giúp hạn chế nhiễm tạp chất vào mẫu, từ đó đảm bảo kết quả chính xác hơn.

- Cách đóng gói đúng cách: Mẫu nên được đặt vào giấy bạc sạch hoặc giấy thấm khô rồi bảo quản trong phong bì giấy. Tránh dùng túi nylon hoặc túi zip kín khí vì những môi trường này dễ tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển nếu gặp ẩm.

- Tránh ánh nắng trực tiếp và nhiệt độ cao: Để mẫu ở nơi khô ráo, mát mẻ, tránh để gần cửa sổ, bếp hay những nơi có nhiệt độ thất thường. Sự ổn định về môi trường là yếu tố then chốt giúp duy trì nguyên vẹn thông tin di truyền trong mẫu.

Bã kẹo cao su là một trong những phương án mẫu xét nghiệm ADN hiệu quả, kín đáo trong nhiều trường hợp đặc biệt. Tuy nhiên, để đạt được kết quả chính xác, người sử dụng cần chú trọng đến cả cách thu thập lẫn phương pháp bảo quản mẫu. Nếu bạn cần hỗ trợ thêm, đừng ngần ngại liên hệ với Viện Sinh học Phân tử LOCI để được tư vấn chuyên sâu và chi tiết hơn nhé!

Thùy Duyên